یک فرصت خرید که نوسان را به سود تبدیل کرد
اواخر تابستان، بازار روغن آفتاب‌گردان و پلی‌اتیلن سبک دچار نوسان شد. مشتریان صنایع غذایی و پلیمر به‌دنبال قیمت‌های پایدار بودند؛ اما فروشندگان داخلی هر هفته لیست‌ها را به‌روزرسانی می‌کردند. تیم ما یک استراتژی اجرای سریع طراحی کرد: پیش‌خرید بخشی از نیاز با پوشش ریسک قیمتی و هم‌زمان حفظ نقدینگی برای سفارش‌های بعدی.
چرا سرمایه‌گذاری در مواد اولیه جذاب است؟
- تنوع‌بخشی سبد: همبستگی کمتر با سهام و ارز؛ ضربه‌گیر چرخه‌ها.
- پوشش تورم: کالاهای پایه همراه تورم حرکت می‌کنند.
- تقاضای پایدار: صنایع مصرف‌کننده، مصرف پیوسته دارند (غذایی، کشاورزی، پلیمر).
- امکان قراردادهای هوشمند: LC داخلی/خارجی، پیش‌خرید، و آتی OTC برای قفل‌کردن قیمت.
مدل تصمیم‌گیری
- تحلیل بنیادی: هزینه‌ی کشتی، حق بیمه، فصل برداشت، موجودی بنادر.
- تحلیل تکنیکال قیمتی: محدوده‌های حمایتی/مقاومتی در کوارتر گذشته.
- ریسک و نقدینگی: سقف در معرض ریسک (VaR ساده) و چرخه‌ی وصول مشتری.
- سیاست خرید پله‌ای: ۴۰٪ پیش‌خرید، 30٪ شناور با سقف قیمت، 30٪ نزدیک تحویل.
اجرای عملی (Case)
- ابزار قرارداد: پیش‌خرید ۴۰٪ با قیمت سقف + بند ضد جهش (Price Cap Clause).
- پوشش ریسک: آتی OTC با طرف مقابل معتبر (Notional = 50% حجم سه‌ماهه).
- تسویه: LC داخلی با سررسید ۹۰ روزه؛ وثیقه‌ی قابل‌قبول بانکی.
- لجستیک: تحویل CIF بندر مقصد + بیمه تمام‌خطر.
نتیجه: با افزایش مقطعی ۸–۱۲٪ در قیمت بازار، سفارش‌های مشتری با قیمت توافقی قبلی تأمین شد و حاشیه سود تثبیت گردید؛ در عین حال به‌لطف LC و پوشش OTC، فشار نقدینگی ایجاد نشد.
چگونه ریسک را مدیریت کنیم؟
- قیمت: استفاده از آتی OTC یا بند Collar (کف/سقف) در پیش‌خرید.
- حجم: Split-Delivery (تقسیم تحویل) برای کاهش ریسک موجودی.
- اعتباری: اعتبارسنجی طرف مقابل + تضمین بانکی/وثیقه.
- عملیاتی: بازه‌ی تحویل با پنجره‌ی انعطاف ۷–۱۴ روز.
- حقوقی: شرط فورس‌ماژور، حکومت قانون، و داوری قابل اجرا.
قالب‌های قراردادی رایج
- LC داخلی/خارجی: مناسب سفارش‌های حجیم، کاهش ریسک عدم‌پرداخت.
- پیش‌خرید با Price Cap: قفل سقف قیمت، مشارکت در کاهش‌های آتی.
- آتی OTC: پوشش دلاری/ریالی روی کالا یا کرک‌اسپرد؛ تسویه نقدی.
شاخص‌های کلیدی (KPIs)
- Gross Margin per Ton (حاشیه ناخالص/تن)
- Days Inventory Outstanding (متوسط روز نگهداری موجودی)
- Cash Conversion Cycle (چرخه تبدیل نقد)
- Hedge Effectiveness (کارایی پوشش ریسک)
- On-time Delivery % (تحویل به‌موقع)
چک‌لیست اجرایی ۱۰ روزه
- تأیید بودجه و سقف ریسک.
- پیش‌نویس ترم‌شیت قرارداد (Incoterms/پرداخت/کیفیت/داوری).
- استعلام قیمت از ۳ فروشنده‌ی معتبر.
- انتخاب ابزار پوشش (Collar یا آتی OTC).
- اخذ مصوبه LC داخلی/خارجی و وثیقه.
- رزرو حمل + بیمه تمام‌خطر.
- برنامه برداشت/بسته‌بندی و QC.
- تنظیم بازه تحویل و پنجره انعطاف.
- برنامه وصول مشتری و تخفیف نقدی (Cash Discount).
- داشبورد پایش KPI و گزارش هفتگی.
جمع‌بندی
سرمایه‌گذاری در مواد اولیه زمانی هوشمندانه است که سه اصل را هم‌زمان رعایت کنیم:
پوشش ریسک قیمت، انضباط نقدینگی، و قراردادهای درست. با این سه، نوسان بازار به‌جای تهدید، به فرصت سود پایدار تبدیل می‌شود.